Door: Hilko de Boer
In 2010 heb ik een bewuste overstap gemaakt van het bedrijfsleven naar een gemeente. Het leek me leuk en zinvol om meer betrokken te zijn bij maatschappelijke doelen.
Na een aantal maanden liep ik echter vast binnen de gemeente. Veel werkzaamheden waren in mijn optiek niet echt waardevol. Er was sprake van interne gerichtheid. Op mijn vakgebied, financiën en planning en control, was men druk met details en interne verrekeningen en correcties.
Risicomanagement gemeenten & bedrijfsleven
Ook op het gebied van risicomanagement verbaasde ik me over de invulling ervan. Twee keer per jaar werd er een inventarisatie gedaan naar de financiële risico’s . Deze werden in een excelbestand ingevoerd inclusief bedragen en kansen. Met behulp van een kansberekening, een monte carlo simulatie, werd vervolgens bepaald welk bedrag er aan financieel risico werd gelopen. Dat is nodig voor een weerstandsvermogen en voor het berekenen van een weerstandsratio. Dit is een verplicht onderdeel van de begroting en jaarrekening.
Voor het gemak werden deze overzichten twee keer per jaar geactualiseerd met de vraag of de risico’s nog hetzelfde zijn, zijn afgenomen, toegenomen en of er nog nieuwe bij zijn gekomen.
Er werd geen relatie gelegd met de doelen van de organisatie. De werkzaamheden werden, en worden nog steeds bij veel gemeenten, enkel uitgevoerd om te voldoen aan wetgeving. En dat is jammer.
Vanuit het bedrijfsleven was ik gewend dat de doelstellingen belangrijk zijn: hoe is met onze medewerkers, wat doen de winstmarges overall en per product, willen we groeien in volume, willen we de goedkoopste of kwalitatief de beste zijn, wat doet het overheadpercentage, wat zijn externe en interne factoren die invloed hebben op de resultaten, etc. Op basis van een compacte set sturingsvariabelen werd periodiek verslag uitgebracht naar het hoofdkantoor.
Regelmatig vond de dialoog plaats om samen te bespreken wat nodig is voor (bij)sturing. De context duiden en op basis van voortschrijdende inzichten activiteiten ontplooien hoort bij ondernemerschap. Het was onderdeel van de reguliere werkzaamheden van het management en geborgd in de cyclus van planning en control.
En juist dat deel miste ik bij een gemeente. De maatschappelijke doelen zijn mooi en het is gaaf om daar aan bij te dragen. Maar dan wel graag met werkzaamheden die er toe doen.
Weerstandsratio
Rondom het onderwerp risicomanagement zijn gemeenten en provincies vanuit het BBV verplicht om een weerstandsratio weer te geven, opgenomen in de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing. De weerstandsratio dient inzicht te geven in de mate waarin gemeenten en provincies hun financiële risico’s weten op te vangen. Het is de vraag of dat ook anders kan.
Doelgericht risicomanagement
Binnen gemeenten kan risicomanagement mijns inziens een ontwikkeling doormaken. Dat kan door meer aandacht te geven aan de realisatie van maatschappelijke doelen. En door risicomanagement te verbinden aan doelrealisatie. Het borgen van het geheel in de normale planning en control cyclus maakt het compleet. Het is geen op zichzelf staand proces, maar integraal onderdeel van planning en control.
In het kader van dit onderwerp schreef ik mee aan een artikel dat onlangs verscheen in het TPC Magazine. In dit artikel stellen we dat de verplichte weerstandsratio schijnwerkelijkheid schept. We schetsen een andere invalshoek om met risico’s en risico inschatting om te gaan binnen gemeenten en provincies.
Het artikel kun je hier lezen: https://vng.nl/sites/default/files/2023-12/verplichte-weerstandsratio-schept-schijnwerkelijkheid.pdf
Wil je meer weten over doelgericht risicomanagement? Vraag naar de mogelijkheden: pauline@finolia.nl