Inleiding
Als onderdeel van de uiteenzetting van de financiële positie moeten gemeenten en provincies, sinds 2017, een balansprognose opnemen in hun begroting.
Ook een prognose van het EMU saldo is hierin een verplicht onderdeel. Wij zijn van mening dat gemeenten en provincies er goed aan doen om beide delen samen te voegen tot één geheel.
Ook zijn wij van mening dat het inzicht in de ontwikkeling van de financiële positie voor raadsleden vergroot wordt als de balansprognose aansluit op de laatst vastgestelde balanscijfers. Dat betekent concreet dat de balansontwikkeling (inclusief prognose) voor tenminste zes jaar op rij wordt weergegeven. Daardoor kunnen trends inzichtelijk gemaakt worden.
Voorgeschreven vereisten
De vereiste balansprognose moet worden opgenomen voor het begrotingsjaar zelf plus de drie jaren daaropvolgend. Dit is wettelijke vastgelegd in het BBV, artikel 20 t/m 23. De balansprognose moet zodanig worden opgezet dat de berekening van het EMU saldo daarvan kan worden afgeleid (artikel 20 lid 1b). Ook het EMU saldo moet voor meerdere jaren worden geprognosticeerd (artikel 23 lid 3d). Artikel 20 en 21 van het BBV gaan over de uiteenzetting van de financiële positie en de toelichting. Artikel 22 en 23 gaan over de meerjarenraming en de toelichting. Beide delen betreffen de balansprognose en de prognose van het EMU saldo.
Wat is het doel van een balansprognose?
Van een goede balansprognose kun je de liquiditeitsprognose afleiden. Een liquiditeitsprognose geeft inzicht in de te verwachten ontwikkelingen van de organisatie. Het geeft een ander inzicht dan een resultatenrekening of meerjarenbegroting, namelijk welke liquiditeitsbehoefte er de komende jaren is. Gemeenten en provincies sturen voornamelijk op een sluitende meerjarenbegroting. Daarmee wordt aangegeven dat er niet meer kosten dan opbrengsten zijn. De opbrengsten (baten) en kosten (lasten) worden zo goed mogelijk toegerekend aan de verschillende boekjaren.
Baten en lasten zijn niet hetzelfde als inkomsten en uitgaven. Bij inkomsten en uitgaven gaat het om geld wat echt op de bank binnenkomt en er vanaf gaat. Dit wordt gepresenteerd in een liquiditeitsprognose. Deze geldstroom wijkt af van de begroting van baten en lasten. Zo hebben bijvoorbeeld uitgaven voor investeringen in het jaar van investeren direct gevolgen op de liquiditeiten (geldstroom) maar niet op de begroting van baten en lasten. Een investering wordt geactiveerd en afgeschreven in een aantal jaren. De afschrijvingslasten vormen een meerjarige last in de begroting, maar hebben meerjarig geen effect meer op de liquiditeiten. Het activeren zelf heeft wel gevolgen op de balanspositie: dit wordt als (materiele) activa weergegeven en vertegenwoordigt dan ook een bepaalde waarde. Met het afschrijven daalt deze waarde.
In het bedrijfsleven wordt een balansprognose veelal gebruikt ter beoordeling van de gezondheid van de organisatie. Investeerders hebben interesse in de ontwikkeling van balansposities. Deze zeggen namelijk meer dan te verwachten resultaten.
Bij een gezond financieel beleid wil je deze waardedaling gelijk laten oplopen met het aflossen van leningen in het geval er sprake is van externe financiering. Een goede balansprognose geeft inzicht in de ontwikkeling van de financiële positie. Gemeenten en provincies sturen steeds meer op een gezonde financiële positie.
Maar wat is een gezonde financiële positie?
Wat een gezonde balans is voor een gemeente of provincie is situationeel en per organisatie verschillend. Het BBV geeft daar geen kaders voor! Die kan je zelf bepalen op basis van eigen streef- of signaalwaarden en een eigen risicoprofiel. Als enige voorwaarde, waar de balansprognose aan moet voldoen, stelt het BBV dat vanuit de balansprognose het EMU saldo kan worden afgeleid. Daarnaast schrijft het BBV voor dat de gronden waarop de ramingen zijn gebaseerd, plus de motivering daarvan, moeten worden toegelicht (artikel 21). Het is dan ook de vraag hoe je komt tot een goede balansprognose. En ook hoe je echt inzicht geeft aan raadsleden op de ontwikkeling van de financiële positie.
Een goede balansprognose geeft inzicht in de ontwikkeling van de
financiële positie, en in de ontwikkeling van de financieringsbehoefte
Hoe stel je een goede balansprognose op?
Nu het doel helder is komt de vraag naar voren hoe je een goede balansprognose opstelt. Welke informatie is nodig om het beoogde doel te bereiken? Tot welk detailniveau ga je? Wat gebruik je als sluitpost en hoe beoordeel je die? Welke aannames doe je en op grond waarvan? Het is belangrijk dat je aannames doet en heldere uitgangspunten vaststelt.
Handreiking stappenplan balansprognose
In een handreiking bieden wij je een stappenplan aan om te komen tot een goede balansprognose.
Deze handreiking vind je binnen het Finoliaportaal. Maak een (gratis) account aan, en download het stappenplan in het Board Handreikingen en standaard formats. Deze handreiking stellen we gratis beschikbaar.
Als lid van onze Leernetwerken (BBV/Rechtmatigheid/P&C) staan meer handige formats en handreikingen tot je beschikking. Je kunt via deze pagina meer lezen en je aanmelden.